Κάθε μέρα παίρνουμε σημαντικές αποφάσεις, και πολύ συχνά βασιζόμαστε σε ειδικούς για να μας βοηθήσουν να αποφασίσουμε. Σύμφωνα όμως με τη οικονομολόγο Νορίνα Χερτζ, εάν βασιζόμαστε πολύ στους ειδικούς, μπορεί να αποβεί περιοριστικό, ακόμη και επικίνδυνο. Μάς καλεί να εκδημοκρατίσουμε την εξειδίκευση, να μην συμβουλευόμαστε μόνο «χειρουργούς και διευθυντές, αλλά και το προσωπικό των καταστημάτων».
Αντιμετωπίζουμε αποφάσεις τεράστιας σημασίας με σημαντικές συνέπειες στη διάρκεια της ζωής μας. Και έχουμε στρατηγικές για τη λήψη αυτών των αποφάσεων. Τα συζητάμε με τους φίλους μας, χτενίζουμε το διαδίκτυο, ψάχνουμε σε βιβλία. Παρόλα αυτά όμως, ακόμη και σ' αυτή την εποχή του Google και του TripAdvisor και των προτάσεων του Amazon, ακόμη στους ειδικούς εξακολουθούμε να στηριζόμαστε περισσότερο -- ειδικά όταν κάτι σημαντικό διακυβεύεται και η απόφαση πραγματικά έχει σημασία. Διότι σε ένα κόσμο που κατακλύζεται από δεδομένα και τεράστια πολυπλοκότητα, πιστεύουμε ότι οι ειδικοί επεξεργάζονται καλύτερα από εμάς πληροφορίες -- ότι είναι ικανοί να βγάλουν καλύτερα συμπεράσματα από αυτά που θα βγάλουμε μόνοι μας. Και σε μια εποχή που κάποιες φορές είναι σήμερα τρομακτική ή προκαλεί σύγχυση, νιώθουμε καθησυχασμένοι από τη σχεδόν γονεϊκή αρχή των ειδικών, οι οποίο μας λένε ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι.
[...] Δεν είναι πως οι ειδικοί δεν έχουν συμβάλει σημαντικά στον κόσμο -- φυσικά και έχουν. Το πρόβλημα πηγάζει από εμάς, έχουμε εθιστεί στους ειδικούς. Έχουμε εθιστεί στη βεβαιότητα τους, στην καθησύχαση, στην προσδιοριστικότητά τους, και κατά τη διαδικασία, έχουμε παραχωρήσει την ευθύνη μας, αντικαθιστώντας τη διανόηση και τη νοημοσύνη μας με τις υποτιθέμενες σοφές τους λέξεις. Έχουμε παραδώσει τη δύναμη μας, ανταλλάσσοντας τη δυσφορία μας με αβεβαιότητα για τη ψευδαίσθηση της βεβαιότητας που παρέχουν. Δεν είναι υπερβολή. Σε ένα πρόσφατο πείραμα, απεικονίστηκαν οι εγκέφαλοι μιας ομάδας ενηλίκων με μαγνητικές τομογραφίες καθώς άκουγαν τους ειδικούς ενώ μιλούσαν. Τα αποτελέσματα ήταν απίστευτα. Καθώς άκουγαν τις φωνές των ειδικών, οι περιοχές των εγκεφάλων που παίρνουν ανεξάρτητες αποφάσεις είχαν σβήσει. Είχαν κυριολεκτικά νεκρωθεί. Άκουγαν οτιδήποτε τους έλεγαν οι ειδικοί και ακολουθούσαν τις συμβουλές τους, είτε ήταν σωστές είτε λάθος.
Αλλά και οι ειδικοί κάνουν λάθη. Γνωρίζατε πως μελέτες δείχνουν ότι οι γιατροί κάνουν λάθος διάγνωση τέσσερις φορές στις δέκα; Γνωρίζατε ότι εάν υποβάλλετε μόνοι σας τη φορολογική σας δήλωση, στατιστικά είναι πιο πιθανό να την υποβάλλετε σωστά παρά εάν τη κάνει ένας φοροτεχνικός για εσάς; Υπάρχει βέβαια, και το παράδειγμα που όλοι μας γνωρίζουμε: Οι ειδικοί της οικονομίας κάναν τόσα λάθη που ζούμε τη χειρότερη ύφεση μετά τη δεκαετία του 30'. Για το καλό της υγείας μας, του πλούτου μας, και για τη συλλογική ασφάλεια, είναι επιτακτική ανάγκη να κρατήσουμε τις ανεξάρτητες περιοχές λήψης αποφάσεων των μυαλών μας ενεργές.
~Noreena Hertz
Η Νορίνα Χέρτζ είναι υποδιευθύντρια του Κέντρου Διεθνών Επιχειρήσεων και Διοίκησης (CIBAM) του Πανεπιστημίου του Cambridge. Συγκαταλέγεται στους κορυφαίους ειδικούς της παγκοσμιοποίησης και άρθρα της έχουν δημοσιευθεί στην Washington Post, το New Statesman, τον Observer και την Guardian. Είναι συγγραφέας του διεθνούς best seller The Silent Takeover: Global Capitalism and the Death of Democracy.